Noodklok

Mijn moeder doorliep in de jaren vijftig wat toen ‘de Kweekschool’ heette. In haar geval was dat een door nonnen gerund instituut in een middelgrote stad in het toen nog zeer Roomsch Katholieke zuiden des lands.

In de buurt van ‘de Kweek’ lag een klooster van een bedelorde. Dat waren toen nog wat de naam al aangaf bedel-ordes: monnikken of nonnen die leefden van wat hen door de mensen werd gegeven. Ze gingen in die tijd soms ook nog echt langs de deuren uit bedelen, al was dat ook destijds al een uitstervende gewoonte.

Het klooster had een noodklok: een klok die uitsluitend werd geluid als de bewoners van het klooster helemaal niets meer hadden en zich moesten gaan afvragen wat ze de volgende dag zouden eten. Met die noodklok werd de nijpende aard van de situatie den volke kond gedaan en die reageerde daar doorgaans direct op.

Het werd als een grote schande ervaren als de noodklok werd geluid, want het betekende dat de mensen niet goed genoeg voor de kloosterlingen hadden gezorgd. De heftigheid van die emotie kan worden geillustreerd met het feit dat in de minstens vijf jaar dat mijn moeder op ‘de Kweek’ zat, die noodklok slechts éénmaal heeft geluid.

Afgelopen week hoorde ik tijdens een kerkdienst in de hoofdstad een mededeling afkondigen: er werd door de plaatselijke vrijwilligers een inzameling gehouden voor de voedselbank die momenteel, vanwege de crisis, kampt met ernstige tekorten. Kerkbezoekers konden gedurende een aantal weken houdbaar voedsel inleveren bij een stand achterin de kerk.

Voor wie niet thuis is in kerkelijke dingen: dit zijn acties die normaal gesproken tijdens de vasten -zeg maar de christelijke ramadan- worden gehouden. Dat is het nu niet. Erger nog: het is nu zomer en ook voor kerken is dat een periode waarin het aantal bezoekers laag is. De nood moet dus wel heel hoog zijn.

De voedselbank heeft geen noodklok en zou die er wel één hebben, dan zou het effect van het klokgelui waarschijnlijk alleen maar bezwaren tegen de geluidoverlast zijn en klachten over ‘dat mensen dan maar een baan moeten zoeken’. De Tweede kamer heeft inmiddels vergaderd over het nuttig gebruik van europese voedselhulp -waar we aan mee betalen- en dat geblokkeerd, zodat de voedselbank nu extra afhankelijk is van vrijgevige kerkgangers.

Er is iets veranderd in de samenleving en ik vraag me vooral af of we het nog wel ‘samenleving’ kunnen noemen.